İçten yanmalı motorlarda yanmanın gerçekleşebilmesi için hava ve yakıtın karışması gereklidir.Boğaz kelebeği içeriye alınan havanın oranını dengeler.
Boğaz Kelebeği Ne İşe Yarar?
Boğaz kelebeği günümüzde dizel araçlarda kullanılsa da görevleri daha farklıdır. Gaz kelebeği olarak da isimlendirilen bu parça, sürücü gaz pedalına bastığında, gaz kelebeği gövdesini harekete geçirir ve kelebeğin açılması ile içeriye daha fazla hava alır.
Gaz kelebeği gövdesi bir MAF sensörü yardımıyla çalışır. Bu sensör motora ne kadar hava girdiğini ölçer ve verileri ECU (Elektronik kontrol ünitesine) gönderir, daha sonra enjeksiyon beyni silindire enjektörler yardımıyla ne kadar yakıt enjekte edeceğine karar verir. Motorun içine daha fazla hava ve yakıt girdiğinde motor devri yüksek olur, motora daha az hava girdiğinde motor devri düşer, gaz kelebeği gövdesini bloke eder ve motor stop eder.
Boğaz kelebeği arızası nasıl anlaşılır?
Boğaz kelebeği arızalı olduğunda, hava oranını kontrol ettiği için arızılar karşınıza performans etkileri ve motor gücü eksikliği şeklinde olacaktır. Günümüz otomobillerinde boğaz kelebeği, motora gönderilen hava miktarını kontrol eden ve daha sonra silindirlerdeki yakıtın yanmasına neden olan hava giriş sisteminin önemli bir parçasıdır.
Fakir, zengin ya da normal karışım fark etmeksizin herhangi bir ateşleme zamanında, motorun en stabil ve güçlü şekilde çalışması için doğru miktarda havanın girmesi oldukça önemlidir.
Gaz kelebeği arızalı veya tıkalı olduğunda motora hava akışını durdurur, bu da performans sorunlarına neden olur ve ayrıca yanmamış yakıt egzozdan çıkacağı için yakıt tüketimini de arttırır. Bu yüzden aşağıdaki belirtilerin bir ya da daha fazlası aracınızda varsa boğaz kelebeğinin kontrolünü mutlaka yapmanız gerekmektedir.
Güç & Performans eksikliği
Güç ve performans eksikliği gaz kelebeğinin en bariz arızasıdır. Otomobil motorları her ne kadar hava – yakıt karışımının oksijenle tepkimeye girip, ateşlenmesi ilkesiyle çalışsalar da bu oranlar sabit değil, değişken yapıdadır.
Motorlar zengin karışım, fakir karışım ve normla karşım olmak üzere 3 ana ilkeyle çalışırlar. Bu karışım oranlarındaki hava miktarı zengin karışımda en düşükken, fakir karışımda en yüksektir. Motorlar farklı sistemler tarafınca ihtiyaca göre en sağlıklı karışım oranını kendisi belirler. Fakat, arızalı bir gaz kelebeğinde hava oranı istenildiği ölçülerde olmayacağı için motor performansı bariz şekilde azalacaktır.
Artan yakıt oranları
Artan yakıt tüketimlerinin ana nedeni boğaz kelebeği arızası olabilir. Yukarıda açıklama yaptığımız hava yakıt karışım oranındaki denge bozulduğunda, hava oranı düştüğünde yakıt oranı artacaktır. Bu durum sizin her zaman tükettiğiniz ortalama yakıt değerlerinin de yükselmesine neden olur.
Sorunu tespit etmek için yeni nesil araçların ortalama yakıt tüketim değerleri kontrol edilebilir. Bu rakamlar ortalama tüketimi 100 km bazında litre cinsiyle gösterir.
Fakat eski nesil araç kullanıyorsanız, yakıt tüketim miktarını ölçmenin ideal yolu, depoyu tamamen doldurup ölçme sistemidir. Önce bir depo yakıt alın, daha sonra kilometre değerini kontrol edin. Daha sonra rutin kullanımınıza devam edebilirsiniz.
Takribi olarak 250 – 300 KM yol yaptıktan sonra deponuzu tamamen tekrar doldurun. Tüketilen yakıt miktarını, aracınızla yaptığınız toplam kilometreye bölün. Eğer yaptığınız ölçüm %20 oranından eski ölçümlerinize göre yüksek çıkıyorsa boğaz kelebeği arızalı olabilir. Küçük sapmaları aracın kullanım performansı gibi etmenlere göre değişkenlik gösterebileceğinden çok da baz almamanız gerektiğini de özellikle hatırlatalım.
Motor arıza lambasının yanması
Motor arıza lambasının yanması boğaz kelebeği arızanın otomobil sürücüsüne uyarı vermesidir. Gaz kelebeği düzgün çalışmadığında, karışıma az ya da çok hava girer ve bu da güç eksikliğine neden olur ve araç olması gerektiği zamanlarda, ideal performansa ulaşmaz.
Gaza bastığınızda üretilmesi gereken güç, motor tarafından üretilmeyeceği için sarsıntı olacaktır. Ayrıca, ateşleme sistemi motorun en önemli fonksiyonları arasında yer alacağı için mutlak suretle arıza lambasını yakar ve sistemin kontrol edilmesini ister.
Boğaz kelebeği arızaları genelde kelebeğin iç kısmının kurum kaplaması, tıkanması sonucunda oluşmaktadır. Arızaların büyük bir çoğunluğu da boğaz kelebeğini temizleyerek giderilebilir.
Boğaz kelebeği temizleme işlemi nasıl yapılır?
Boğaz kelebeği temizleme işlemi nasıl yapılır? Boğaz kelebeği, motor üzerinde rahat erişim sağlayabileceğiniz bir alanda. Yüksek yanmanın etkisiyle oluşan kurum sonucunda her 100.000 KM ‘de boğaz kelebeğini temizlemeniz, motorunuzun sağlığı ve aracınızın performansı açısından büyük önem teşkil ediyor.
Boğaz kelebeğini temizlemek için aşağıdaki adımları sırasıyla takip edebilirsiniz.
Öncelikle kendinize bir boğaz kelebeği temizleme spreyi temin edin. Piyasa da bunlara yönelik seçenekler oldukça fazla. Kullanıcı yorumları ve ürünleri inceleyerek kendiniz için en ideal olanına karar verin. Her derde deva WD 40 dışında balata spreyi, hatta benzin de bu işlem için uygulayabileceğiniz farklı alternatifler olarak ön plana çıkmaktadır.
Aracını düz ve meraklı bakışların olmadığı sakin bir alana çekerek motor kaputunu açın.
Öncelikle boğaz kelebeğinin yerini tespit edeceğiz. Boğaz kelebeği hava filtresi ile motorun emme manifoltu arasında yer almaktadır. Isıya dayanması için alüminyumdan yapılır. Eğer yerini tespit edememişseniz ve boğaz kelebeğini bulmakta zorluk çekiyorsanız, boğaz kelebeğinin hareketini görebilmek için motor çalışmazken herhangi birisine gaz pedalına basmasını rica edin.
Gaz pedalına basıldığında boğaz kelebeği mili hareket edeceği için çıkan sesten ve hareketten yerini kolaylıkla tespit edebilirsiniz. Yine görememişseniz aracınızın marka ve modelini aktarmanız durumunda sizlere görsel bir şekilde yerini tarif edebiliriz.
Her şeyden önce güvenlik! Temizleme işlemine başlamadan önce akünün – (Negatif) kutbunu sökün. Bu, istenmedik kazaların önüne geçecektir.
Boğaz kelebeği gövdesine ya da hava kanallarına bağlı hortumları iyi analiz edin, hatta üzerine rakamlar yazmanız işinizi kolaylaştıracaktır. Aksi durumda temizleme tamamlandıktan sonra nereye takacağınızı karıştırabilirsiniz.
Ayırt edici işlemi tamamladıysanız tüm hortumları bulunduğu bölgeden çıkartın. Üzerlerinde yalnızca plastik kelepçe var. Bu nedenle elinize bir tornavida alıp nazik bir şekilde sökün. (Dikkat! Çok eski araçlarda hortum kaynayıp yerinden çıkmayabiliyor. Böyle bir durumda öncelikle biraz sıvı yağ dökün, yine çıkmıyorsa işleme devam etmeyin; çünkü hortum kopar. Onarımı sonlandırın ve bir uzmandan yardım isteyin)
Eğer hortumları sökmeyi başarmışsanız boğaz kelebeğini elinize alın. Bir diş fırçasıyla kaba temizliğini yapıp, içindeki kurumları atabilirsiniz. Daha sonra da almış olduğunuz spreyi güzelce sıkmak suretiyle temizliğini yapın. İşlem sonrası kir kalıp kalmadığını kontrol etmek için mutlaka fenerle kontrol edin. Cep telefonunuzun feneri bu işlem için mükemmel bir onarım aracı olabilir.
Şimdi boğaz kelebeğini yağlayacağız. Gövdenin iç kısmında bir valf göreceksiniz, valfin kanatlarına yalnızca birer damla sıvı yağ damlatın. Bu, hava akışı sırasında açıp kapanacağı için işlemi daha rahat ve sorunsuz bir şekilde yapmasına neden olacaktır.
Boğaz kelebeğini tekrar yerine konumlandırın ve sökmüş olduğunuz hortumları güzelce yerlerine takarak kelepçeleri ideal seviyede sıkın. Fazla sıkmanız kopmasına neden olur bu nedenle boşluğunu almanız kafidir.
Güvenlik için sökmüş olduğunuz akü kutup başını tekrar takın.
Aracınızın başına geçin ve marşa basın. Fakat kesinlikle yüksek devirde gaz vermeyin. Aracın ısınması için iki veya üç dakika rölantide çalışmasına izin verin.
Son adım olarak aracı bir test edin. Aracın performansında gözle görülür bir fark olabilir veya herhangi bir değişiklik fark etmeyebilirsiniz. Performanstaki değişiklik seviyesi, gaz kelebeği gövdesinden ne kadar kurumun çıktığına göre değişkenlik gösterir. Eğer kurum miktarı azsa performans değişimi göremeyebilirsiniz fakat motor sağlığınız açısından oldukça önemli.
İşlem tamamlandıktan sonra yaptığınız işlemi bir de motora anlatmanız gerekli. Yani özetle gaz kelebeğinin adaptasyonunu yapmanız lazım. Bu işlemi nasıl yapabileceğinize de değinelim.
Boğaz kelebeği adaptasyonu nasıl yapılır?
Boğaz kelebeği adaptasyonu nasıl yapılır? Gaz kelebeğini sökmüşseniz, temizleyin ya da temizlemeyin fark gözetilmeksizin boğaz kelebeğinin adaptasyonunu yapmanız gerekli. Bu işlem yeni alınan gaz kelebeklerinin motoru montajından sonra da gerekli.
Boğaz kelebeği adaptasyonu esasen clip cihazıyla yapılanmaktadır. OBD Cihazı aracınıza bağlanır ve gaza basıp bırakmak suretiyle tanıtım işlemi gerçekleştirilir. Fakat, bu işlemi herhangi bir cihazdan faydalanıp bir ek ücret ödemeden kendiniz de yapabilirsiniz.
Temizleme ya da yenisini takma işleminden sonra marşa basın ve 10 – 15 dakika aracın rölantide çalışmasına izin verin. Bu süreç içinde aracınızda rölanti dalgalanması dediğimiz devirin düşmesi ve yükselmesi sorunu olacak. Çünkü ECU (Elektronik kontrol ünitesi) Gaz kelebeğinin konumunu otomatik bir şekilde tanımaya çabalıyor. Konumu bilmediği içinde rölanti sürekli değişiyor.
Bu süreçte aracınız stop ederse korkmayın. Tekrar çalıştırın ve eski rölanti konumuna getirin. Rölanti sesi düzenli konuma geçene kadar bekleyin ve daha sonra aracınıza 4-5 kere yüksek devirde gaz verin. Motor ısındıktan sonra termostat açılıp soğutma sistemi devreye girecektir. Bu işlemin başarılı bir şekilde sonlandığının göstergesi. Artık güvenli bir şekilde aracınızı kullanabilirsiniz.
Eğer boğaz kelebeği adaptasyonu aşamasında rölanti dalgalanmaları ve motor titreşimleri kesilmiyorsa bir yerde hata yaptınız demektir. Bu durumda işlemi baştan alın ya da bir uzmandan destek isteyin.
kaynak:otobilgisi
